Fatimah Hamid Don dilahirkan pada 10 Julai 1933 di Batu Gajah, Perak. Beliau berasal daripada keluarga Melayu tempatan yang sederhana dan membesar dalam suasana pascakolonial yang masih membentuk sempadan pendidikan kepada wanita. Pada ketika itu, pendidikan untuk anak perempuan tidak begitu digalakkan dalam kebanyakan keluarga Melayu, namun keluarganya menyokong minat beliau dalam menuntut ilmu.
Kandungan
Beliau memulakan pendidikan awal di Sekolah Melayu Kampung Paloh, Ipoh sebelum meneruskan pelajaran di Sekolah Melayu Penanti, Bukit Mertajam. Ketekunannya dalam pelajaran membawanya untuk melanjutkan pengajian di peringkat lebih tinggi di Sekolah Menengah dan kemudiannya ke Universiti Malaya di Singapura. Di sinilah bibit kecintaan terhadap dunia akademik semakin terserlah.
Dari kecil lagi beliau menunjukkan kecenderungan mendalam dalam bidang ilmu, dan ini terbukti apabila beliau menonjol sebagai salah seorang pelajar cemerlang. Keberanian dan tekad beliau untuk menuntut ilmu walaupun dalam suasana yang serba terbatas menjadikan beliau perintis dalam kalangan wanita Melayu pada era tersebut.
Kejayaan Akademik dan Pelantikan Profesor
Setelah menamatkan pengajian ijazah sarjana muda dalam Ilmu Alam dari Universiti Malaya, Fatimah menyambung pengajian ke Amerika Syarikat. Beliau memperoleh Ijazah Sarjana (M.Ed.) dan kemudiannya Doktor Falsafah (PhD) dalam bidang Pengajaran dan Kurikulum dari University of Southern California. Ini merupakan satu pencapaian luar biasa untuk wanita Melayu pada ketika itu.
Sekembalinya ke tanah air, beliau diterima sebagai pensyarah di Fakulti Pendidikan, Universiti Malaya. Ketokohan dan kepakarannya diiktiraf apabila beliau dilantik sebagai profesor, menjadikannya wanita Melayu pertama di Malaysia yang menyandang gelaran tersebut. Pelantikan ini menjadi titik sejarah dalam pendidikan tinggi negara.
Beliau kemudiannya menjawat jawatan Dekan Fakulti Pendidikan dari tahun 1978 hingga 1990, tempoh yang menyaksikan banyak perubahan penting dalam pendekatan pengajaran dan pembangunan akademik. Di bawah pimpinannya, ramai pendidik berjaya dilatih dan dilahirkan untuk berkhidmat di seluruh negara.
Sumbangan Terhadap Dasar dan Kurikulum Pendidikan Negara
Sumbangan Fatimah tidak terhad kepada dunia akademik semata-mata. Beliau turut dilantik sebagai pakar runding di Kementerian Pendidikan dan menjadi arkitek penting dalam pembangunan kurikulum kebangsaan. Hasil pemikiran dan kepakaran beliau membantu merangka sistem pendidikan yang lebih berstruktur dan inklusif.
Antara peranan penting beliau termasuklah menyumbang kepada penggubalan Dasar Wanita Negara dan Pelan Tindakan Pembangunan Wanita. Beliau juga memainkan peranan dalam laporan antarabangsa berkaitan hak wanita seperti CEDAW, yang memberi tumpuan kepada pembelaan dan pemerkasaan wanita.
Beliau turut menjadi rujukan dalam pelbagai seminar dan jawatankuasa kebangsaan yang merangka dasar pendidikan tinggi, latihan guru dan peranan wanita dalam sektor awam. Pemikiran strategik beliau menjadi sandaran kepada perubahan besar dalam landskap pendidikan Malaysia.
Tokoh Wanita dan Inspirasi Sepanjang Zaman
Kejayaan Fatimah menjadi profesor pertama dalam kalangan wanita Melayu memberi impak besar kepada masyarakat. Ia membuka jalan dan memecah tembok halangan gender dalam dunia pendidikan tinggi yang selama ini dikuasai lelaki. Kehadirannya dalam dunia akademik menjadi mercu tanda kebangkitan wanita Melayu dalam bidang profesional.
Beliau sering dijadikan contoh teladan dalam pelbagai wacana tentang pemerkasaan wanita, khususnya dalam pendidikan. Semangatnya untuk mencipta peluang kepada wanita lain terus menjadi inspirasi dan pemangkin kepada usaha memperluas akses kepada pendidikan berkualiti untuk semua.
Fatimah Hamid Don telah membuktikan bahawa kejayaan wanita tidak terhad kepada kerjaya rumah tangga sahaja, tetapi boleh menembusi bidang profesional, menjadi pemimpin dan penyumbang kepada pembangunan negara.
Pemergian yang Dirasai Negara
Pada 26 April 2023, negara dikejutkan dengan berita pemergian Puan Sri Profesor Dr. Fatimah Hamid Don di Hospital KPJ Tawakkal, Kuala Lumpur. Beliau menghembuskan nafas terakhir selepas menjalani rawatan akibat serangan angin ahmar dan komplikasi kesihatan. Pemergiannya pada usia 89 tahun merupakan satu kehilangan besar dalam dunia pendidikan negara.
Jenazah beliau disolatkan di Masjid Tun Abdul Aziz, Seksyen 14, Petaling Jaya sebelum dikebumikan di Tanah Perkuburan Islam Taman Medan. Kehadiran ramai rakan akademik, pemimpin pendidikan dan ahli keluarga menggambarkan kasih sayang serta penghargaan mendalam terhadap jasa beliau.
Penghormatan terakhir yang diberikan kepada beliau membuktikan betapa besar sumbangan yang telah ditinggalkan sepanjang hayatnya. Legasi ilmunya tetap dikenang oleh generasi pendidik dan pelajar di seluruh negara.
Warisan Ilmu dan Perjuangan yang Kekal
Walaupun telah pergi, nama Fatimah Hamid Don terus terpahat dalam sejarah pendidikan Malaysia. Keberaniannya melangkah keluar dari kebiasaan menjadi bukti bahawa perubahan besar boleh dimulakan oleh individu yang berani dan berilmu.
Warisannya hidup dalam setiap dasar pendidikan yang diasaskannya, dalam setiap guru yang pernah dilatihnya dan dalam setiap wanita yang terinspirasi oleh kisahnya. Beliau adalah contoh bahawa ilmu bukan hanya untuk peribadi, tetapi untuk membangunkan masyarakat dan negara.
Dalam dunia yang sentiasa berubah, semangat dan perjuangan beliau kekal relevan. Pendidikan adalah kunci kepada kemajuan dan Fatimah Hamid Don telah menunjukkan bagaimana seorang wanita Melayu mampu menggunakannya untuk mengubah dunia.
