Tan Sri Haji Mohamed Ghazali Jawi, Tokoh Politik Negeri Perak
Tan Sri Haji Mohamed Ghazali bin Haji Jawi, seorang tokoh politik terkemuka Malaysia, dilahirkan pada 26 Disember 1924 di Kampung Bukit Nangka, Lenggong, Perak. Beliau bukan sahaja meninggalkan kesan mendalam dalam sejarah politik Perak malah turut melahirkan generasi penerus yang berjaya dalam bidang masing-masing.
Anak sulungnya, Tan Sri Mohd Tajol Rosli Mohd Ghazali, pernah memegang jawatan Menteri Besar Perak, manakala anak keduanya, Tan Sri Mohd Zulkifli Mohd Ghazali, berkhidmat sebagai Naib Canselor Universiti Teknologi Malaysia (UTM) di Johor. Bahkan, majlis perkahwinan anak perempuannya, Lailatul Badariah, pernah dihadiri oleh Perdana Menteri pertama Malaysia, Tunku Abdul Rahman.
Kehidupan dan kerjaya Mohamed Ghazali Jawi penuh dengan warna-warni sejarah, kontroversi, dan sumbangan yang signifikan kepada negara.
Awal Kehidupan dan Pendidikan
Mohamed Ghazali Jawi dilahirkan dalam sebuah keluarga sederhana di Kampung Bukit Nangka, Lenggong, Perak. Beliau merupakan anak ketiga daripada enam adik-beradik. Bapanya, Haji Jawi bin Haji Puteh, dan ibunya, Hajah Suyah binti Haji Mat Saman, memberikan pendidikan agama dan nilai-nilai murni yang menjadi asas keperibadiannya.
Pendidikan awalnya bermula di Sekolah Melayu Lenggong, di mana beliau menunjukkan minat yang mendalam terhadap pembelajaran. Kemudian, beliau melanjutkan pelajaran di Sekolah King Edward VII, Taiping, sebuah institusi pendidikan terkemuka pada zaman itu.
Semasa pendudukan Jepun di Tanah Melayu (1941-1945), Mohamed Ghazali Jawi terlibat dalam perniagaan beras di kampung halamannya. Pengalaman ini memberikannya pendedahan awal tentang ekonomi dan pengurusan sumber, yang kelak berguna dalam kerjaya politiknya.
Selepas tamatnya Perang Dunia Kedua, beliau mula berkhidmat sebagai pemeriksa di Jabatan Parit dan Taliair di Labu Kubong dan Sungai Manik, Teluk Intan. Minatnya terhadap pendidikan membawanya ke Mesir, di mana beliau melanjutkan pengajian sebelum kembali ke tanah air untuk menyumbang kepada pembangunan politik negara.
Berkempen di Sarawak
Sekitar tahun 1962, Ghazali Jawi bersama Abdul Samad Idris berkempen di Sarawak agar penduduk di sana menyokong kemasukan Sarawak menyertai Malaysia. Mereka terpaksa menaiki motorbot mengharung arus Sungai Sarawak untuk sampai di hulu-hulu sungai di tengah malam.
Beberapa kali motorbot hampir terlanggar kayu-kayu balak besar yang hanyut di tengah arus sungai. Misi mereka ialah membawa ketua masyarakat yang berpengaruh menghilir sungai ke Kuching.
Kerjaya Politik yang Gemilang
Mohamed Ghazali Jawi memulakan kerjaya politiknya dengan menubuhkan cawangan UMNO di Sungai Manik. Pada 1 November 1954, beliau meletakkan jawatan sebagai Merinyu Jabatan Parit dan Taliair untuk menumpukan sepenuh masa kepada politik.
Dalam Pilihan Raya Persekutuan 1955, beliau memenangi kerusi Parlimen Sungai Perak Ulu dan setahun kemudian, beliau berjaya meraih kerusi Dewan Negeri Larut Selatan dan Matang. Kejayaan ini membuka pintu untuk beliau memainkan peranan yang lebih besar dalam politik negeri dan nasional.
Pada 7 Ogos 1957, Mohamed Ghazali Jawi dilantik sebagai Menteri Besar Perak, menjadikannya salah seorang pemimpin terawal yang memegang jawatan tersebut selepas kemerdekaan Malaysia. Beliau memegang jawatan ini sehingga 16 April 1960 sebelum dilantik sebagai senator pada tahun 1963.
Semasa menjadi Menteri Besar, beliau dikatakan pernah ditangkap oleh polis kerana isu rasuah pada tahun 1960 . Kes itu tergantung atau dibuang tetapi Raja Idris Shah selaku Raja Muda tidak berkenan kepadanya. Beliau telah kemudian dihantar menjadi Duta Persekutuan Tanah Melayu ke Mesir.
UMNO Perak pada ketika itu terbahagi dua iaitu golongan menyokong Ghazali Jawi dan golongan yang menyokong Haji Kamaruddin bin Mohd Isa. Antara yang menyokong Kamarudin Md Isa ialah ketua pemuda UMNO Perak, Abu Bakar Ashaari dan Abdullah Haji Mohamad. Penyokong Ghazali Jawi termasuklah Hisan Ibrahim, Shafie Mat Saman, Masu’ud bin Untoi dan Ismail Abdul Rauf, Dato’ Abdul Malik Ahmad, Dato’ Seri Haji Wan Mohamed bin Haji Wan Teh, Perdana Menteri dan Tun Abdul Razak sendiri.
(Tan Sri) Ishak Tadin selaku pegawai kerajaan negeri telah dihantar oleh Tun Abdul Razak memujuk Sultan Idris Shah agar menerima Ghazali Jawi untuk tempoh 2 tahun sahaja. Pada 14 April 1960, Mohamad Ghazali Jawi menyerahkan surat perletakan jawatan sebagai Menteri Besar Perak kepada Sultan Perak di Istana Perak,Kuala Lumpur. Kemudian beliau yang ketika itu berumur 36 tahun dihantar menjadi Duta ke Mesir di Cairo. Beliau menjadi Duta Tanah Melayu ke-11 ke Mesir.
Selepas itu, beliau diberi tanggungjawab sebagai Timbalan Menteri Pembangunan Negara dan Luar Bandar. Pada tahun 1964, beliau memenangi kerusi Parlimen Ulu Perak dan dilantik sebagai Menteri Tanah dan Galian, kemudiannya Menteri Pertanian dan Perikanan.
Kembali ke Jawatan Menteri Besar Dan Krisis Dengan Sultan Perak
Pada 4 September 1974, Mohamed Ghazali Jawi sekali lagi dilantik sebagai Menteri Besar Perak. Walau bagaimanapun, tempoh pentadbirannya kali ini tidak lancar akibat ketegangan dengan Sultan Perak, Sultan Idris Shah. Pada tahun 1976, Sultan mahu janji 2 tahun ditunaikan.
Tetapi Ghazali Jawi terus memegang jawatan Menteri Besar Perak sehingga 1977. Sultan Idris Shah dikatakan tidak berkenan dengan pentadbiran Ghazali Jawi, dan hubungan antara kedua-dua pihak semakin meruncing sehingga menyebabkan beberapa projek pembangunan negeri tergendala.
Di Pulau Pangkor, Sultan Idris masih murka dan bernazar tidak akan mencukur janggut dan jambangnya selagi Ghazali tidak berhenti menjadi MB dan untuk beberapa ketika baginda tampil di khalayak dengan keadaan berjangut dan berjambang sebagai menzahirkan kemurkaan baginda.
Sultan Idris juga tidak menandatangani sebarang warta kerajaan menyebabkan fail bertimbun-timbun dan dasar kerajaan tidak dapat dilaksanakan. Kerajaan Perak juga hampir lumpuh disebabkan keadaan tersebut.
Sultan Perak mempunyai hak melantik dan perkenan seseorang memegang jawatan Menteri Besar, tetapi setelah dilantik dan diperkenankan, Sultan tidak ada hak mengikut Perlembagaan Negeri untuk memecat atau memerintahkan supaya meletakkan jawatan. Hak untuk memecat atau memerintahkan Ghazali Jawi berhenti dari Menteri Besar, ialah jika Menteri Besar mendapat undi tidak percaya oleh Ahli Dewan Undangan Negeri. Mahupun jika gagal mendapat undi percaya daripada Ahli Dewan Undangan Negeri sepertimana yang dihadapi oleh Dato’ Seri Faizal Azumu dahulu.
Walaupun menghadapi cabaran, Ghazali Jawi terus memegang jawatan tersebut sehingga 1 Oktober 1977, apabila beliau akhirnya meletakkan jawatan selepas dinasihati oleh Presiden UMNO, Tun Hussein Onn. Dato Sri Wan Mohamed bin Wan Teh kemudiannya telah mendapat perkenan Sultan untuk menjadi Menteri Besar Perak.
Kontroversi dan Cabaran
Sepanjang kerjaya politiknya, Mohamed Ghazali Jawi tidak terlepas daripada kontroversi. Pada tahun 1960, beliau pernah ditangkap oleh polis atas tuduhan rasuah, walaupun kes tersebut akhirnya digantung. Selain itu, semasa menjadi Menteri Pertanian, beliau dikritik kerana membenarkan penggunaan racun rumpai dari syarikat Jepun yang menyebabkan kepupusan ikan air tawar seperti ikan Sepat, Puyu, dan Keli.
Keputusan ini menjejaskan sumber protein para pesawah padi, yang terpaksa bergantung pada pembelian ikan. Kontroversi ini mencetuskan perdebatan tentang kesan penggunaan bahan kimia dalam pertanian dan kepentingan menyeimbangkan pembangunan dengan kelestarian alam sekitar.
Keluarga yang Berjaya
Selain sumbangannya dalam politik, Mohamed Ghazali Jawi juga dikenali sebagai bapa kepada anak-anak yang berjaya. Anak sulungnya, Tan Sri Mohd Tajol Rosli Mohd Ghazali, mengikut jejak langkahnya dengan menjadi Menteri Besar Perak, manakala anak keduanya, Tan Sri Mohd Zulkifli Mohd Ghazali, berkhidmat sebagai Naib Canselor UTM. Kejayaan anak-anaknya mencerminkan nilai-nilai dan prinsip yang diterapkan oleh Mohamed Ghazali Jawi dalam kehidupan berkeluarga.
Legasi dan Sumbangan
Tan Sri Haji Mohamed Ghazali Jawi meninggalkan legasi yang kekal dalam sejarah politik Malaysia. Walaupun menghadapi pelbagai cabaran dan kontroversi, sumbangannya kepada pembangunan negeri Perak dan negara tidak dapat dinafikan. Beliau bukan sahaja seorang pemimpin yang berdedikasi malah juga seorang bapa yang berjaya melahirkan generasi penerus yang turut menyumbang kepada kemajuan negara.
Beliau adalah contoh seorang pemimpin yang berani menghadapi cabaran dan tetap teguh dalam prinsipnya. Walaupun kontroversi mengiringi kerjayanya, sumbangannya kepada pembangunan negeri Perak dan Malaysia tetap diingati. Beliau juga berjaya membina keluarga yang berjaya, membuktikan bahawa nilai-nilai murni dan pendidikan adalah asas kejayaan.
Tan Sri Haji Mohamed Ghazali Jawi meninggal dunia pada 11 Disember 1982. Kisah hidupnya mengingatkan kita tentang kompleksiti dan dinamika dunia politik, serta pentingnya integriti dan ketabahan dalam menghadapi cabaran. Ia menjadi sebahagian daripada sejarah Malaysia yang perlu dihayati dan dijadikan teladan oleh generasi muda.
Rujukan :
- The Straits Times, 14 April 1960
- Memoir, Patah Sayap Bertongkatkan Paruh, oleh Mokhtar Petah
- Sejarah Ghazali Jawi Berulang Selepas 35 Tahun, 11 Februari 2009, Blog Pas Tambun
