Satu ketika dahulu, kawasan Kinta adalah merupakan sebuah daerah atau negeri yang didiami oleh kaum Orang Darat yang juga merupakan masyarakat Orang Asli Suku Semai.
Pada tahun 1528, Tun Kelalang yang merupakan anak kepada Pemerintah Hulu Perak, Tun Saban Balik telah menyusur ke hilir Sungai Perak dan memasuki ke salah sebuah cabang sungainya iaitu Sungai Kinta lalu membuka sebuah penempatan yang dinamakan Kampung Kepayang yang terletak di dalam Mukim Ulu Kinta.
Tun Kelalang adalah merupakan Pemerintah Melayu Terawal di Daerah atau Negeri Kinta. Keturunan beliau telah berasimilasi dengan kaum Orang Darat melalui perkahwinan sesama mereka.
Keturunan beliau memegang jawatan Toh Senongsa Seri Nara Wangsa. Toh Senongsa Seri Nara Wangsa yang pertama adalah merupakan anak beliau iaitu Toh Pasir Panjang bin Tun Kelalang. Pusat pemerintahan bagi pemegang gelaran ini adalah bertempat di Kampung Kepayang, Fair Park, Ipoh.
Gelaran Toh Senongsa Seri Nara Wangsa ini kemudian diserap ke dalam Sistem Monarki Kesultanan Negeri Perak sebagai Orang Besar 16 setelah berlakunya perkahwinan antara anak perempuan kepada Toh Senongsa Seri Nara Wangsa ke 4, Toh Nyior Manis iaitu Toh Puan Intan dengan anak lelaki kepada Maharaja Kinta Toh Chandang iaitu Toh Tambak.
Hasil daripada perkahwinan ini menyebabkan gelaran Panglima Kinta Seri Amar Bangsa DiRaja dan Toh Senongsa Seri Nara Wangsa dipegang oleh ahli keluarga yang sama.
Kelaziman anak sulung akan memegang gelaran Orang Besar 8, Panglima Kinta Seri Amar Bangsa DiRaja manakala adindanya akan memegang jawatan Orang Besar 16, Toh Senongsa Seri Nara Wangsa.
Toh Senongsa Seri Nara Wangsa yang terakhir adalah merupakan Toh Itam Dewi bin Panglima Kinta ke 5, Toh Ngah Abdul Ghaffar. Penglibatan beliau dan kekandanya iaitu Panglima Kinta ke 7, Ngah Abdul Jaafar atau Ngah Jabor dalam pembunuhan JWW Birch menyebabkan beliau dibuang negeri ke Skudai, Johor bersama Sultan Perak yang ke 25, Sultan Ismail Mu’abidin Riayat Shah dan seterusnya gelaran Toh Senongsa Seri Nara Wangsa dimansuhkan dalam Sistem Monarki Kesultanan Negeri Perak oleh British.
Setelah tamat tempoh buang negeri. Beliau kembali ke Kampung Kepayang. Makam beliau terletak di kawasan perkuburan Islam Kampung Kepayang, Fair Park, Ipoh.
Rujukan:
- Salasilah Keturunan Panglima Kinta Seri Amar Bangsa Di Raja dan Toh Senongsa Seri Nara Wangsa, susunan Tuan Haji Fazil Shuhaimi Talib terbitan Persatuan Keluarga Kulop Kinta (PK3).
- Titles and Ceremonial Traditions of the Royalty and Nobility of the State of Perak, Malaysia, tulisan Dr. Adib Vincent Tung terbitan Perak Academy.
- Kenali Kampung Kepayang, arahan Mukriz Mahader terbitan Astro AWANI.
- Dokumentari Tanah Secupak: Kampung Kepayang, arahan Faizal Zainol terbitan Continuallybebas
- Dokumentari Dato Panglima Kinta Pasak Kepayang yang Terakhir: Toh Ngah Abdul Jaafar atau Ngah Jabor, arahan Faizal Zainol terbitan Continuallybebas.
- Papers on Malay Subjects, tulisan R.J. Wilkinson.
- Pasir Salak, Pusat Gerakan Menentang British di Perak, tulisan Abdullah Zakaria Ghazali.
