Kulop Kinta, Toh Changkat Piatu Bin Sultan Mansur Shah I

Kulop Kinta adalah satu gelaran yang bermaksud Kepala Kinta atau Ketua Kinta. Pemegang tunggal bagi gelaran ini adalah Toh Changkat Piatu bin Sultan Mansur Shah I (Sultan Perak ke 2).

Sultan Mansur Shah I telah memperisterikan anak gadis Tok Batin (Ketua Orang Asli – Suku Semang) di Kuala Kinta. Hasil perkahwinan tersebut, mereka dikurniakan anakanda yang bernama Toh Changkat Piatu yang merupakan Pemerintah Daerah Kinta.

Toh Changkat Piatu merupakan adinda kepada Sultan Ahmad Tajuddin Shah (Sultan Perak ke 3) dan Sultan Tajul Ariffin Shah (Sultan Perak ke 4). Anakanda beliau bernama Toh Chandang bin Kulop Kinta (Maharaja Kinta), Toh Changkat Piatu.

Gelaran Maharaja Kinta yang diberikan kepada anakanda beliau telah dianugerahkan oleh Sultan Muzaffar Shah II (Sultan Perak ke 10) yang juga merupakan anakanda saudara beliau.

Cucunda beliau bernama Toh Tambak bin Maharaja Kinta (Panglima Kinta I), Toh Chandang telah berkahwin dengan Toh Puan Intan binti Toh Senongsa Seri Nara Wangsa IV, Tok Nyior Manis yang merupakan miut kepada Tun Kelalang bin Tun Saban Balik iaitu Pemerintah Melayu Pertama Daerah Kinta sejak 1528.

Hasil perkahwinan antara mereka menyebabkan keluarga ini memegang dua jawatan utama dalam Daerah Kinta iaitu Panglima Kinta Seri Amar Bangsa Di Raja (Orang Besar Lapan) yang memerintah Daerah Kinta dan dibantu oleh Toh Senongsa Seri Nara Wangsa (Orang Besar Enam Belas) yang mengetuai Kampung Kepayang.

Terdapat satu kisah mitos yang menceritakan tentang Toh Changkat Piatu bersama pengikut-pengikutnya berlayar menyusuri Sungai Kinta. Ketika dalam pelayaran tersebut, mereka mengalami sesuatu yang aneh apabila melalui kawasan pergunungan batu kapur di Gunung Cheroh. Jarak antara Gunung Cheroh dan Kuala Kinta kira-kira 100km melalui aliran sungai.

Hendak dijadikan cerita, kapal yang dinaiki mereka tidak dapat meneruskan pelayaran apabila sampai di kaki Gunung Cheroh kerana laluan yang sempit dan tidak dalam. Di tepian Gunung Cheroh, mereka terdengar alunan irama bergenta seperti loceng lalu mereka berhenti.

Tiba-tiba seekor cicak kubing melompat ke air untuk menyeberang. Setiap kali cicak tersebut berhenti, irama bergenta itu hilang. Lalu berkata Toh Changkat Piatu, “maka dengarlah itu, sungai ini dinamakan Genta, dek kerana alunan itu.” lalu cicak kubing itu hilang bersama alunan bergenta itu sebaik sahaja ia berjaya ke seberang.

Pada satu malam, Toh Changkat Piatu bermimpi didatangi jin penunggu Gunung Cheroh bernama Genta. Dalam mimpi itu, jin tersebut telah memberi ilham dan restu kepada Toh Changkat Piatu untuk menggunakan gelaran Kulop Genta dan memberitahu Toh Changkat Piatu bahawa beliau dan keturunannya akan menjadi Orang Besar Daerah Kinta satu hari nanti.

Berikutan dengan mimpi tersebut, Toh Changkat Piatu memilih nama Kulop Genta sebagai gelaran untuk dirinya dan terus mengambil keputusan untuk menetap di sini bersama-sama dengan pengikut-pengikutnya. Beliau telah berkahwin dengan anak gadis Tok Batin (Ketua Orang Asli – Suku Temiar) yang bernama Puteri Mazwin.

Pengaruh penulisan jawi membuatkan Genta hari ini disebut Kinta dan ia dibantu oleh adaptasi Eropah atas nama tersebut sejak 200 tahun lalu. Kinta adalah pelat sebutan Cina yang digunakan Inggeris dalam dokumentasi. Genta telah lama-kelamaan dibaca sebagai Kinta oleh komuniti Cina dan penjajah Inggeris.

Sumber:

• Salasilah Keturunan Panglima Kinta Seri Amar Bangsa DiRaja (Pasak Paloh – Pasak Kepayang), susunan Fazil Shuhaimi Talib terbitan Persatuan Keturunan Panglima Kinta
• Riwayat Kinta, tulisan Abdul Talib Ahmad terbitan Pustaka Rusna
• Titles and Ceremonialitions of the Royalty and Nobility of the State of Perak, Malaysia, tulisan Dr. Adib Vincent Tung terbitan Perak Academy
• Kenali Kampung Kepayang, arahan Mukriz Mahader terbitan Astro AWANI
• Dokumentari Tanah Secupak: Kampung Kepayang, arahan Faizal Zainol terbitan Continuallybebas
• Dokumentari Panglima Kinta Pasak Kepayang yang Terakhir: Ngah Jabor @ Toh Gemok, arahan Faizal Zainol terbitan Continuallybebas