Dalam tahun 1528, Tun Kelalang yang merupakan anak kepada Pemerintah Hulu Perak iaitu Tun Saban telah menyusur ke Hilir Sungai Perak dan memasuki salah sebuah cabang sungainya iaitu Sungai Kinta.
Apabila sampai di satu kawasan, Tun Kelalang telah membuka sebuah penempatan yang dinamakan sebagai Kampung Kepayang dan lokasinya terletak di dalam Mukim Ulu Kinta, Daerah Kinta, Perak.
Sultan Perak yang ke 2 iaitu Sultan Mansur Shah telah memperisterikan seorang anak kepada Ketua Orang Asli (Tok Batin) di Kuala Kinta dan telah dikurniakan anak yang bernama Toh Changkat Piatu yang juga dikenali sebagai Kulop Kinta.
Toh Changkat Piatu berkahwin dengan gadis Orang Asli yang bernama Puteri Mazwin. Mereka telah dikurniakan anak yang bernama Toh Chandang yang diberi gelaran sebagai Maharaja Kinta oleh Sultan Perak yang ke 5, Sultan Muzaffar Shah II.
Perkahwinan antara keturunan Tun Kelalang dengan keturunan Sultan Mansur Shah membenihkan keturunan Panglima Kinta yang mewarisi jawatan Panglima Kinta Bangsa DiRaja (Orang Besar Lapan) dan Toh Senongsa Seri Nara Wangsa (Orang Besar Enam Belas).
Panglima Kinta Bangsa Di Raja mewakili Sultan Perak untuk memerintah Daerah Kinta dan dibantu oleh Toh Senongsa Seri Nara Wangsa yang bertugas mentadbir Kampung Kepayang yang terletak di dalam Daerah Kinta.
Dahulunya Kampung Kepayang merupakan Pusat Pemerintahan bagi Daerah Kinta. Penglibatan Panglima Kinta ke 7, Toh Ngah Abdul Jaafar juga dikenali sebagai Toh Ngah Jabor / Toh Gemok dan adindanya Toh Senongsa Seri Nara Wangsa, Itam Dewi dalam pembunuhan Residen British Pertama di Pasir Salak.
Kejadian tersebut telah mencetuskan Perang Perak 1875 lalu apabila berakhirnya Perang Perak 1875, status kampung ini sebagai Pusat Pemerintahan bagi Daerah Kinta seolah-olah dilenyapkan oleh British.
Toh Ngah Abdul Jaafar (Ngah Jabor / Toh Gemuk) yang juga merupakan Panglima Kinta Pasak Kepayang yang terakhir telah dipenjarakan di Singapura (1877 hingga 1887) dan dibebaskan secara senyap oleh Sultan Perak yang ke 28, Sultan Idris Shah.
Manakala Toh Senongsa Seri Nara Wangsa, Itam Dewi telah menerima hukuman buang negeri ke Johor bersama Sultan Perak yang ke 25, Sultan Ismail Mu’abidin Riayat Shah. Selain itu, jawatan Toh Senongsa Seri Nara Wangsa dimansuhkan dalam struktur Kesultanan Negeri Perak.
Sumber Rujukan Utama:
- “Salasilah Keturunan Panglima Kinta Seri Amar Bangsa Di Raja”, susunan Fazil Shuhaimi Talib.
- “Titles and Ceremonial Traditions of the Royalty and Nobility of the State of Perak, Malaysia”, tulisan Dr. Adib Vincent Tung.
- “Kenali Kampung Kepayang”, arahan Mukriz Mahader terbitan Astro AWANI.
- “Dokumentari Tanah Secupak: Kampung Kepayang”, arahan Faizal Zainol terbitan Continuallybebas.
- “Dokumentari Panglima Kinta Pasak Kepayang yang Terakhir: Ngah Abdul Jaafar”, arahan Faizal Zainol.
- “Cempaka Sari – Sejarah Kesultanan Negeri Perak”, tulisan Kolonel Prof. Dato’ Dr. Ahmad Fawzi Basri.
- “Pasir Salak, Pusat Gerakan Menentang British di Perak”, tulisan Abdullah Zakaria Ghazali.
Sumber Lisan:
- YDH Toh Muda Panglima Kinta Seri Amar Bangsa DiRaja, Dato Ab. Wahab bin Dato Seri Azizul Hassan, Orang Besar Jajahan Kinta.